Aminokwasy

Obecnie powszechnie wiemy ze potrzebujemy witamin aby cieszyć się pełnym zdrowiem, wiemy także że potrzebujemy odpowiedniej ilości białka,z tym że białka zbudowane są z różnych aminokwasów:

Aminokwasy egzogenne

Aminokwasów egzogennych ludzki organizm nie syntetyzuje, więc muszą one być systematycznie dostarczane wraz z pożywieniem!!!

Fenyloalanina jest niezwykle ważna dla prawidłowego funkcjonowania komórek mózgu. Jest także naturalną substancją przeciwdepresyjną i zmniejszającą odczucie bólu.
Jest konieczna do biosyntezy hormonów tyroksyny oraz adrenaliny, gdyż ulega przekształceniu do tyrozynyNadmierny poziom fenyloalaniny w mózgu może powodować obniżenie poziomu serotoniny. Prowadzi to do zaburzeń emocjonalnych takich jak depresja. Sztuczny środek słodzący – aspartam, spożywany w nadmiernych ilościach może spowodować wzrost stężenia fenyloalaniny we krwi.
Genetycznie uwarunkowana, wrodzona choroba metaboliczna o nazwie fenyloketonuria, powoduje, że osoby na nią chorujące nie mogą we właściwy sposób metabolizować fenyloalaniny, co jest powodem wzrostu jej stężenia we krwi. Nadmiar fenyloalaniny ma toksyczne działanie na niektóre struktury mózgu i może doprowadzić do nieodwracalnych uszkodzeń. Z tego względu każdy noworodek jest badany na obecność tego zaburzenia metabolicznego i w wypadku jego stwierdzenia stosuje się dietę restrykcyjną mającą na celu zmniejszenie ilości fenyloalaniny we krwi.

• Występuje w: mięsie, jajkach, niektórych żółtych serach oraz w zarodkach pszenicy.

Histydyna jest nieodzowna w procesie powstawania krwinek czerwonych( jest niezbędnym składnikiem hemoglobiny) i białych, jej obecność sprzyja także procesom regeneracji pozostałych komórek.
Jest substancją wyjściową do produkcji neuroprzekaźnika – histaminy, która odgrywa kluczową rolę w reakcjach obronnych organizmu, a także w nadmiernych reakcjach czyli alergiach

• Występuje w mięsie, jajkach oraz żółtych serach.

Izoleucyna jest szczególnie ważna w stresie. Jest też niezbędna w procesie produkcji hemoglobiny i wytwarzania energii.
Reguluje poziom cukru a jej brak wywołuje objawy podobne do hipoglikemii lub niskiego poziomu cukru we krwi.
Jest metabolizowana oraz przetwarzana w tkankę mięśniową.

• Występuje w mięsie, jajkach, żółtych serach i ogólnie w nabiale, warzywach i owocach,w migdałach i orzechach

Leucyna umożliwia syntezę białek, ma więc fundamentalne znaczenie w procesach wzrostu, szczególnie budowy mięśni. Występuje we wszystkich białkach,szczególnie duże ilości w albuminach i ciałach występujących w osoczu.
Jest też aminokwasem stresowym.
Jej izomerem jest izoleucyna co nie oznacza że organizm potrafi przekształcać jeden aminokwas w drugi.
Reguluje poziom cukru we krwi

• Występuje w mięsie, żółtych serach i zarodkach pszenicy.

 Walina jest aminokwasem szczególnie ważnym w okresach zwiększonego stresu.
Działa pobudzająco.
Jest niezbędna w procesach wytwarzania energii w komórkach, ma też wpływ na gospodarkę hormonalną organizmu i metabolizm, szczególnie mięśni.
Odbudowuje tkanki i reguluje równowagę azotową

• Występuje w mięsie (najobficiej w drobiowym), jajkach, żółtych serach oraz zarodkach pszenicy.

Lizyna ma szczególne znaczenie dla kondycji komórek skóry i kości.
Wchodzi w skład białek, szczególnie mięśni oraz występuje w kościach, ważna dla prawidłowego rozwoju dzieci
Ułatwia wchłanianie wapnia, zwiększa koncentrację umysłową
Współuczestniczy w produkcji hormonów, enzymów, przeciwciał, wchodzi w skład kolagenu
Jej brak wywołuje zmęczenie, anemię, rozdrażnienie i wypadanie włosów

• Występuje w mięsie, jajkach, warzywach strączkowych.

Metionina jest niezbędna w procesie spalania tłuszczów oraz pełni rolę ważnego przeciwutleniacza.
Odtruwa wątrobę oraz odbudowuje hepatocyty i nefrocyty
Ułatwia leczenie reumatyzmu oraz toksemii
Działa korzystnie na układ trawienny, wzmacnianie mięśni, włosów oraz kości.

• Występuje w mięsie, jajkach, żółtych serach i orzechach, natomiast w soi ani innych warzywach strączkowych metionina nie występuje, dlatego w diecie wegańskiej nie może zabraknąć dużych ilości orzechów,wegetarianie nie mają tego problemu( jajka i nabiał).

Treonina jest niezwykle ważna dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego. Od niej też zależy kondycja skóry, kości i prawidłowe wykształcenie szkliwa zębów oraz funkcjonowanie tarczycy.
Występuje w sercu, mięśniach oraz centralnym układzie nerwowym
Współuczestniczy w syntezie kolagenu oraz elastyny, a także reguluje gospodarkę wątrobową i reguluje równowagę białkową.

• występuje w największych ilościach w jajkach, ale mięso i fasola również zawierają wystarczające ilości treoniny.

Tryptofan zapobiega nadpobudliwości u dzieci, stresowi, chroni serce.
Reguluje przemianę materii, wpływa na sekrecję hormonów wspomagających syntezę witaminy B6 oraz niacyny
Jest przekształcany w serotoninę oraz melatoninę, a także neuroprzekaźniki (uczestniczą w przekazie impulsów nerwowych) .Brak serotoniny oraz melatoniny wywołuje depresję, bezsenność, a także inne zaburzenia o podłożu umysłowym.

• występuje w mięsie drobiu (szczególnie w mięsie indyka) oraz w żółtych serach i innych produktach mlecznych, orzechach i drożdżach, a także, choć raczej w znikomych ilościach, w zbożach i warzywach strączkowych, dużo w bananach i kakao.

Aminokwasy endogenne

Aminokwasy endogenne mogą być syntetyzowane w rybosomach komórek ludzkiego organizmu, jeśli zajdzie taka potrzeba. Tym niemniej dla organizmu korzystniej jest, gdy także i te aminokwasy otrzymuje wraz z pożywieniem, zamiast trwonić energię na budowanie ich od nowa.

Alanina jest składnikiem tkanki mięśniowej i może być przetworzona w glukozę, jeśli organizm potrzebuje energii.
Bierze udział w tworzeniu kwasów organicznych i przeciwciał, przez co wspomaga system odpornościowy.

• Występuje w mięsie, serach, jajkach.

Arginina nie jest aminokwasem endogennym u dzieci i osób ciężko chorych, u których niezbędne jest dodatkowe spożycie tego aminokwasu wraz z pożywieniem,co nie jest wybitnie trudne.mimo dostępnych suplementów tego aminokwasu
Poprawia odporność na bakterie, wirusy i komórki rakowe.
Przyspiesza gojenie się ran i regenerację wątroby.
Arginina jest bardzo silnym związkiem przyspieszającym rekonwalescencjęStymuluje wydzielanie hormonów.
Produkty powstające z argininy to m.in. substancje sygnałowe komórek: tlenek azotu, kwas glutaminowy (który może zostać przekształcony w  GABA) oraz agmatyna.

• Występuje w mięsie(wołowina, wieprzowina,mięso drobiowe,łosoś, tuńczyk, halibut),w żółtkach jaj i orzechach,bogate w nią są produkty mleczne, zboża,  mąki, płatki owsiane,orzechy,soja, słonecznik

Asparagina jest powszechnie obecna w białkach organizmu ludzkiego i stanowi główny magazyn związków azotowych.

• Najobficiej występuje w szparagach i roślinach motylkowych.

Cysteina wspomaga syntezę białek i stanowi materiał budulcowy w regeneracji komórek. Zwiększa wchłanianie selenu z przewodu pokarmowego, opóźnia efekty starzenia, chroni przed szkodliwym wpływem metali ciężkich i wolnych rodników.

• Najobficiej występuje w mięsie, żółtkach jaj i serwatce.

Glicyna bierze udział w regeneracji komórek nerwowych, jest składnikiem płynu wydzielanego przez gruczoł krokowy (prostatę), co niewątpliwie wpływa na prawidłowe funkcjonowanie tego organu. Jest ważnym składnikiem soli żółciowych.

• Najobficiej występuje w mięsie ryb, a także żółtkach jaj.

Glutamina jest ważnym regulatorem przemiany białek, szczególnie istotnym w wyłapywaniu toksycznego amoniaku powstającego jako produkt przemiany materii w trakcie rozpadu białek. Niedobór glutaminy powoduje zakwaszenie organizmu.

• Występuje w mięsie, kazeinie oraz białku kukurydzy.

Prolina stanowi główny składnik kolagenu, który jest głównym białkiem organizmu. Kolagen posiada bardzo wysoką odporność na rozciąganie i stanowi główny składnik ścięgien. Jest też odpowiedzialny za elastyczność skóry, a jego ubytek powoduje powstawanie zmarszczek w trakcie starzenia się.

• Bogatym źródłem proliny są wszystkie rodzaje mięs.

Seryna bierze udział w pracy systemy nerwowego, usprawnia przepływ impulsów nerwowych, wspomaga pamięć i ma istotny wpływ na funkcjonowanie mózgu.

• Najobficiej występuje w białku mleka – kazeinie, ale można ją znaleźć w innych pokarmach – jajkach, mięsie, pestkach słonecznika, migdałach.

Tyrozyna jest prekursorem ważnych hormonów: tyroksyny, trójjodotyroniny, adrenaliny, noradrenaliny oraz dopaminy.

• Do najbogatszych źródeł tyrozyny należą: żółtka jaj, mleko i jego przetwory, mięso ryb, siemię lniane i ziarno sezamu.

Aminokwasy nie tworzące białek:
 Cystyna- - aminokwas powstały w wyniku połączenia dwóch cząsteczek cysteiny poprzez wiązanie disiarczkowe. Nie wchodzi w skład aminokwasów tworzących białka ale stabilizuje ich budowę trzeciorzędową( czyli przestrzenny układ białka)
 Cytrulina- pochodna ornityny. Po raz pierwszy wyizolowano ją z arbuza. Bierze udział w cyklu mocznikowym.
 Homoseryna – bezpośredni metabolit przemiany seryny.
Homoseryna jest związkiem pośrednim podczas biosyntezy trzech aminokwasów egzogennych: metioniny, izoleucyny i treoniny (izomer homoseryny).
Hydroksylizyna –  hydroksylowa pochodna lizyny, występująca jedynie w białkach tworzących tkankę łączną
Hydroksyprolina –  Produkt reakcji hydroksylowania proliny, w której bierze udział kwas askorbinowy. Występuje w dużych ilościach w kolagenie( np.żelatyna),wykorzystywana jest w profilaktyce i redukcji rozstępów. Jest prekursorem syntezy kolagenu III oraz wspomaga odbudowę włókien elastyny. Zapobiega powstawaniu rozstępów i skutecznie likwiduje już istniejące. Stymulując proces lipolizy, wspomaga usuwanie toksyn.
Karnityna, L-karnityna-syntetyzowany w wątrobie, nerkach i mózgu z aminokwasów lizyny i metioniny pełni rolę w transporcie kwasów tłuszczowych z cytozolu do mitochondriów. Dość obficie występuje w mięśniach. Ponieważ karnityna u człowieka pochodzi z dwóch źródeł: jest syntetyzowana i dostarczana z pożywieniem, bywa nazywana substancją witaminopodobną.

• Głównym źródłem karnityny w żywności są mięso i przetwory mleczne. Najbogatsze w karnitynę są baranina, wołowina, wieprzowina i ryby. Mniej L-karnityny zawiera mięso z drobiu.Pokarmy pochodzenia roślinnego (warzywa, owoce) zawierają tylko śladowe ilości karnityny, ale nawet u wegetarian braki tego aminokwasu występują bardzo rzadko.

 Kwas γ-aminomasłowy (GABA) – pełni funkcję głównego neuroprzekaźnika o działaniu hamującym w całym układzie nerwowym. Odkryto trzy receptory GABA (podtypu A, B i C). Receptory GABA typu A, obecne niemal na każdej komórce nerwowej, są miejscem działania wielu związków (agonistów receptora GABA). Odpowiada za zmniejszanie pobudliwości i rozluźnienie mięśni, stąd zablokowanie jego działania powoduje zespół niespokojnych nóg, a w sytuacjach znacznego braku konwulsje, a nawet śmierć.
GABA podany doustnie ulega enzymatycznemu i kwasowemu rozkładowi do wolnego kwasu masłowego i dlatego nie wywiera działania takiego, jak w ośrodkowym układzie nerwowym. Rozkład GABA powodują także enzymy wytwarzane przez mikroorganizmy przewodu pokarmowego.

Ornityna -  pełni ważną rolę w cyklu ornitynowym (mocznikowym cyklu Krebsa), tworzy się z argininy pod wpływem enzymów.


Tauryna – W przeciwieństwie do aminokwasów biogennych( tworzących białka) nie posiada kwasowej grupy karboksylowej, lecz grupę sulfonową. Związek ten jest produktem końcowym degradacji aminokwasu siarkowego, cysteiny.
Funkcją biochemiczną tauryny jest m.in. sprzęganie kwasów żółciowych przed wydaleniem ich z wątroby. Tworzą się sole kwasów żółciowych – kwas taurocholowy i taurochenodeoksycholowy. Zwiększa to rozpuszczalność kwasów żółciowych, a co za tym idzie poprawia ich zdolności emulgujące tłuszcze w świetle przewodu pokarmowego. Tauryna pomaga transportować kreatynę do mięśni co powoduje jej bardziej efektywne wykorzystanie, a także przyśpiesza regenerację mięśni po wysiłku. W miarę wysiłku organizm przestaje wytwarzać wymagane ilości tauryny i następuje jej niedobór. Tauryna działa jak transmiter metaboliczny i ma dodatkowo efekt detoksykujący oraz wzmacniający siłę skurczu serca^.
Tauryna wpływa na ośrodkowy układ nerwowy. Przypisuje się jej funkcje neuroprzekaźnika. Jest m.in. agonistą receptorów GABA(A). Tauryna miałaby poprawiać funkcje poznawcze i pomagać w nauce poprzez zwiększenie metabolizmu komórek glejowych i, pośrednio, wszystkich neuronów.
Odkryto, że wyjątkowo wysokie stężenie tauryny występuje w rozwijającym się mózgu i drastycznie spada zaraz po zakończeniu procesu rozwoju.

•  Jej naturalnym źródłem są szczególnie ostrygi, mięso, ryby, serwatka, soczewica, groch. Niemowlęta karmione piersią otrzymują niezbędną dawkę tauryny w mleku matki

• Tauryna syntetyczna jest składnikiem dostępnych na rynku napojów energetyzujących, mleka modyfikowanego w proszku dla dzieci, karmy dla zwierząt (m.in. jako niezbędna dla kotów) oraz odżywek dla sportowców zawierających również kofeinę, glukuronolakton i inne substancje.

Organizm ludzki wytwarza niewielkie ilości tauryny w wątrobie, mózgu, jelitach i mięśniach szkieletowych.